Η Βηλάνα είναι μια κλασική κρητική ποικιλία. Όπως με τις περισσότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται σήμερα στην Κρήτη, έχει και κρητική προέλευση. Το όνομα λέγεται ότι προέρχεται από τη λατινική λέξη villanus που σημαίνει παραδοσιακό. Καλλιεργείται σε όλο το νησί και παράγει διαφορετικά κρασιά ανάλογα με το αμπελοτόπι. Μπορεί να παραχθεί ως μονοποικιλιακό κρασί ή να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με άλλα τοπικά κρητικά σταφύλια.

Οι γεύσεις της Βηλάνας μπορεί να ποικίλλουν από έντονα και φρουτώδη αρώματα λεμονιού στους χαμηλούς λόφους έως πιο συγκρατημένες νότες από γκρέιπφρουτ και λάιμ σε αμπελώνες με υψηλό υψόμετρο. Δεν είναι σπάνιο να ωριμάζει σε δρύινα βαρέλια αποκτώντας κρεμώδη και πλούσια γεύση με πολύπλοκα αρώματα.

Η Βηλάνα αποτελεί ταυτόχρονα ευλογία και πρόκληση για τους οινοπαραγωγούς. Είναι εξαιρετικά παραγωγική, όμως οι μεγάλες αποδόσεις δεν επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα. Αυτό που δυσκολεύει την καλλιέργεια είναι η έντονη βλάστησή της. Σημαντική είναι επίσης η προστασία από μύκητες των σταφυλιών, όπως το ωίδιο και ο βοτρύτης, ο οποίος προκαλεί γκρι σήψη όταν αυξάνεται η υγρασία.

Βρίσκεται κυρίως στο Ηράκλειο στην ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης) Πεζά, όπου παράγει μονοποικιλιακά κρασιά. Οι αμπελώνες εκεί κυμαίνονται από 300 έως 600 μ. υψόμετρο. Στην άλλη ΠΟΠ Χάνδακας Candia, η Βηλάνα πρέπει να είναι τουλάχιστον το 85% του blend. Έτσι, παράγονται πολλά στιλ που εξαρτώνται από τη δευτερεύουσα ποικιλία που θα επιλέξει ο κάθε παραγωγός.

Η άλλη σημαντική ΠΟΠ είναι η Σητεία, στην ανατολική Κρήτη. Εδώ η Βηλάνα αναμειγνύεται με το 30% Θραψαθήρι, μία ακόμα γηγενή κρητική ποικιλία, δίνοντας κρασιά με πιο έντονα αρώματα.